Akut lenfoblastik lösemi (ALL), kanı ve kemik iliğini etkileyen nadir bir kanser türüdür.
Akut lenfoblastik lösemi nedir?
- Akut lenfoblastik lösemi (ALL), kanı ve kemik iliğini etkileyen nadir bir kanser türüdür.
- Genellikle hızlı bir şekilde gelişir ve derhal tedavi edilmesi gerekir.
- En çok çocuklarda ve gençlerde, özellikle 4 yaş ve altındaki çocuklarda görülür.
- Hastalığın ciddiyeti, sahip olduğunuz akut lenfoblastik lösemi türüne, yaşınıza ve genel sağlık durumunuza bağlıdır.
Akut lenfoblastik lösemi belirtileri
Akut lenfoblastik löseminin ana belirtileri
Akut lenfoblastik löseminin (ALL) belirtileri başlangıçta her zaman belirgin olmayabilir ve diğer rahatsızlıkların belirtileriyle benzerlik gösterebilir.
Belirtiler genellikle birkaç hafta içinde oldukça hızlı bir şekilde ortaya çıkar.
Ana belirtiler şunlardır:
- Yorgun veya güçsüz hissetmek
- Kolayca veya nedensiz yere kanama veya morarma olması
- Normalden daha solgun görünmek
- Sık sık hastalanmak veya hastalıklardan iyileşmenin normalden uzun sürmesi
- Yüksek ateş
- Şişmiş bezeler (genellikle boyun, koltuk altı ve kasıkta)
- Kemiklerde veya eklemlerde ağrı
- İştah kaybı veya çaba göstermeden kilo vermek
- Nefes darlığı
- Karında şişlik – karnınız ağrılı, rahatsız veya dolu hissedilebilir
Daha az yaygın olan belirtiler şunlardır:
- Baş ağrısı
- Kusma
- Bulanık görme
- Nöbet geçirme
- Öksürük
- Yüzde, boyunda, kollarda veya ellerde şişlik ve kızarıklık – kızarıklık esmer ve siyahi tenlerde daha zor görülebilir
- Boyun veya göğüsteki damarların şişmesi
Aile hekimi randevusunda ne olur?
Aile hekimi, vücudun şiş veya ağrılı olan kısımlarını kontrol edebilir. Göğsünüzü dinleyerek seslerin normal olup olmadığını kontrol edebilir.
Aile hekimi ayrıca acil bir kan testi isteyebilir.
Daha fazla test için sizi hastanedeki bir uzmana yönlendirebilir.
Bazen doğrudan hastaneye gitmeniz gerekebilir.
Akut lenfoblastik löseminin nedenleri
Kimlerin akut lenfoblastik lösemiye yakalanma riski daha yüksektir?
Akut lenfoblastik lösemi (ALL) nadir görülür ancak herkeste ortaya çıkabilir.
Nedenleri her zaman net değildir.
Aşağıdaki durumlarda yakalanma riskiniz daha yüksek olabilir:
- Çocuk veya genç bir yetişkinseniz – en sık 4 yaş ve altındaki çocuklarda görülür.
- Down sendromu gibi genetik bir rahatsızlığınız varsa.
- Geçmişte belirli kemoterapi türlerini aldıysanız.
- Geçmişte, özellikle çocukken, çok fazla radyasyona maruz kaldıysanız veya radyoterapi tedavisi gördüyseniz.
- Benzen adı verilen bir kimyasala yüksek düzeyde maruz kalıyorsanız.
- Bağışıklık sisteminiz zayıfsa, örneğin HIV taşıyorsanız.
Bilgi:
Akut lenfoblastik lösemi belirtilerinden herhangi birini bir aile hekimine kontrol ettirmek önemlidir.
Akut lenfoblastik lösemi için testler ve sonraki adımlar
Akut lenfoblastik lösemi için ana testler
Eğer aile hekimi sizi veya çocuğunuzu bir uzmana yönlendirirse, akut lenfoblastik lösemi (ALL) olup olmadığını kontrol etmek için bazı testler yapılması gerekebilir.
Bu testler şunları içerebilir:
- Kan testleri
- İğne kullanarak kemik iliğinden küçük bir örnek alınması (biyopsi)
Bu testlerin her ikisi de size uygulanmayabilir.
Eğer kemik iliği biyopsisi yapılırsa, genellikle lokal anestezi uygulanır ve rahatlamanıza yardımcı olacak bir ilaç (sedasyon) verilebilir. Küçük çocuklara genel anestezi verilebilir.
Sonuçlarınızı alma
Test sonuçlarınızı almak birkaç hafta sürebilir.
Sonuçlarınızın size ulaşması uzun sürüyorsa endişelenmemeye çalışın. Bu, kesinlikle bir sorun olduğu anlamına gelmez.
Eğer endişelenirseniz hastaneyi veya aile hekiminizi arayabilirsiniz. Size güncel durumu bildirebilirler.
Bir uzman, sonuçların ne anlama geldiğini ve bundan sonra ne olacağını açıklayacaktır.
Size veya çocuğunuza akut lenfoblastik lösemi teşhisi konulursa
Size veya çocuğunuza akut lenfoblastik lösemi teşhisi konduğunu duymak bunaltıcı olabilir. Bundan sonra ne olacağı konusunda endişeli hissediyor olabilirsiniz.
Teşhis, tedavi ve sonrasında bir grup uzman sizinle ilgilenecektir.
Bu ekipte, tedavi sırasında ve sonrasında ana iletişim kişiniz olacak bir uzman klinik hemşire de bulunacaktır.
Aklınızdaki tüm soruları onlara sorabilirsiniz.
Sonraki adımlar
Size veya çocuğunuza akut lenfoblastik lösemi teşhisi konulduysa, genellikle daha fazla test yapılması gerekir.
Bu testler şunları içerebilir:
- Omurganın alt kısmından sıvı örneği alınması (lomber ponksiyon)
- X-ray, BT taraması, MR taraması veya ultrason taraması gibi taramalar
- Daha fazla kan testi
- Tükürük örneği alınması
Bu testlerin hepsi size uygulanmayabilir.
Uzmanlar bu testlerin sonuçlarını kullanarak sizinle birlikte en iyi tedavi planına karar vereceklerdir.
Akut lenfoblastik lösemi tedavisi
Akut lenfoblastik lösemi için ana tedaviler
Akut lenfoblastik lösemi (ALL) genellikle tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Tedavinin genellikle hızlı bir şekilde başlaması gerekir.
Tedavi şunlara bağlı olacaktır:
- Sahip olduğunuz akut lenfoblastik lösemi türü
- Yaşınız
- Genel sağlık durumunuz
Tedavi genellikle steroidler ve kemoterapiyi içerir. Ayrıca hedefe yönelik ilaçlar, immünoterapi veya kök hücre ya da kemik iliği nakli de içerebilir.
Belirtileri önlemek ve yönetmek için tedaviler (destekleyici tedaviler olarak adlandırılır) de sunulacaktır.
Sizinle ilgilenen uzman bakım ekibi:
- Tedavileri, faydalarını ve yan etkilerini açıklayacaktır
- Sizinle birlikte bir tedavi planı oluşturacaktır
- Herhangi bir yan etkiyi yönetmenize yardımcı olacaktır
Tüm tedaviler sırasında ve sonrasında düzenli kontrolleriniz olacaktır. Ayrıca testler ve taramalar da yaptırabilirsiniz.
Endişelendiğiniz herhangi bir belirti veya yan etki olursa, uzmanlarınızla konuşun. Bir sonraki kontrolünüzü beklemenize gerek yoktur.
Steroidler
Steroid ilaçları, lösemi hücrelerini yok etmeyi amaçlar.
Genellikle kemoterapiye başlamadan önce bir haftaya kadar kullanılırlar.
Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanır.
Akut lenfoblastik löseminin ana tedavisidir.
Genellikle birkaç kemoterapi ilacının bir kombinasyonunu alırsınız.
Hedefe yönelik ilaçlar ve immünoterapi
Hedefe yönelik ilaçlar, kanserin büyümesini durdurmayı amaçlar.
İmmünoterapi ise, bağışıklık sisteminin kanseri öldürmesine yardımcı olmak için ilaçların kullanıldığı bir yöntemdir.
Aşağıdaki durumlarda hedefe yönelik ilaçlar veya immünoterapi alabilirsiniz:
- Belirli akut lenfoblastik lösemi türlerine sahipseniz
- Kanser nüksetmişse (geri gelmişse)
- Diğer tedaviler işe yaramıyorsa
Kök hücre veya kemik iliği nakli
Kök hücre veya kemik iliği nakli, hasarlı kan hücrelerini sağlıklı olanlarla değiştirir.
Kanser nüksetmişse veya nüksetme olasılığı yüksekse kök hücre veya kemik iliği nakli olabilirsiniz.
Destekleyici tedaviler
Akut lenfoblastik löseminin neden olduğu belirtileri önlemek veya kontrol altına almak için tedavi görmeniz gerekebilir.
Bu tedaviler şunları içerebilir:
- Enfeksiyonları önlemek veya tedavi etmek için antibiyotikler gibi ilaçlar
- Kan nakilleri (transfüzyonlar)
- Kemik iliğinin kan hücreleri üretmesine yardımcı olmak için büyüme faktörleri adı verilen ilaçlar
- Sizi grip ve COVID-19 gibi hastalıklardan korumaya yardımcı olacak aşılar
Kanserinizin tedavi edilemeyeceği söylendiğinde ne olur?
Bazen akut lenfoblastik lösemiyi tedavi etmek çok zor olabilir ve kanseri tamamen iyileştirmek mümkün olmayabilir.
Bu durumda tedavinin amacı, kanseri ve belirtilerini sınırlamak ve daha uzun yaşamanıza yardımcı olmaktır.
Kanserin tedavi edilemeyeceğini öğrenmek, kabullenmesi çok zor bir haber olabilir.
Palyatif bakım ekibi veya semptom kontrol ekibi adı verilen özel bir doktor ve hemşire ekibine yönlendirileceksiniz.
Belirtilerinizi yönetmenize ve kendinizi daha rahat hissetmenize yardımcı olmak için sizinle birlikte çalışacaklardır.
Uzman klinik hemşire veya palyatif bakım ekibi, sizin ve sevdiklerinizin ihtiyaç duyduğu her türlü desteği almanıza da yardımcı olabilir.
